Aronya Meyvesi ve Faydaları

  Üzümsü meyvelerin varlığı ve yabani türlerin insan beslenmesinde yer aldığı bilinmektedir. Ülkemizde ticareti yapılmak üzere ilk kez 1970’li yıllarda çilek üretilmeye başlanmış ardından diğer üzümsü meyveler hakkında araştırmalar Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde yapılmıştır. Üzümsü meyveler halk tarafından toplanıp tüketilmekte ve yerel pazarlarda satılmaktadır.

    Yapılan araştırmalarda üzümsü bir meyve olan Aronyanın Kuzey Amerika menşeili olduğu tespit edilmiştir. Sağlık yönünden birçok faydasının olma olasılığı Almanya’dan sonra Rusya’ya getirilip yetiştirilmeye başlamasına vesile olmuştur. 1940’lardan itibaren Rusya’da yaygın olarak üretiliyor olmasına karşılık 1950’lerde Avrupa’nın doğusunda ticari amaçla yetiştirilmektedir.

Aronya görüntü itibariyle yuvarlak ve salkım şeklindedir. Tane büyüklüğü yaklaşık olarak 1 cm çapındadır ve siyah renklidir. Her salkımında ortalama olarak 12 adet meyve tanesi gözlemlenmektedir. İçerdiği kimyasal tanenler sebebiyle kendine has ekşimsi ve buruk bir tada sahip aronyanın Ağustosun son günleri ile Eylül ayında toplanmaya uygun hale gelmektedir. Farklı kullanım alanları olan aronya şarap üretiminde kullanılmakta olup sahip olduğu buruk tat tüketicilerin şaraptaki kalite algısını olumlu yönde etkilemektedir. Dondurma üretiminde aronya kullanıldığında buruk tadın hissedilirliği azalmaktadır.

    Türkiye’de Aronya’nın fidan üretimi 2012 yılından itibaren Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde başlamıştır. 2017 yılında düzenlenen hasat şenliği ile tanıtımı sağlanarak yayılması amaçlanmıştır. Ülkemizde aronya üretiminde artış sağlanması ile sanayisinin de gelişme göstermesi beklenmektedir. Yetiştirilen ürünü güncel anlamda meyve suyu firmaları, kurutma firmaları ve gıda takviyesi ürün firmaları talep etmektedir.

    Aronya üretici için alternatif bir meyve olabilir. Sağlıkta, pastacılıkta yaygın olarak kullanılıyor. Ayrıca meyve suyu olarak tüketiliyor. Antioksidan oranının yüksekliği nedeniyle çok talep gören bir meyve” Bu bilgiler ışığında bireylerin sağlıklı beslenme tercihleri ve gastronomi sektörüne ilişkin bakış açısı düşünüldüğünde, aronyanın kişilerin beslenme alışkanlıkları içerisinde önemli bir yere sahip olabileceği açıktır.

Aronya Meyvesinin Sağlık Alanında Faydaları ve Kullanımı

    Zengin içeriği ile sağlık ve beslenmeye faydaları nedeniyle aronya “süper meyve” olarak tanıtılmaktadır. Aronia meyveleri hakkında yapılan araştırmalar bu türün aşağıdaki potansiyellere sahip olabileceğini gösteren kanıtlar sunmaktadır.

    Aronia meyvesi, çok yüksek oranda antioksidan içeriği nedeniyle, vücutta oluşan serbest radikallerin etkisini azaltarak vücudun savunma sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir. Aronia meyvesinin bu özelliği, kalp sağlığını koruma, kanser riskini azaltma ve bağışıklık sistemini güçlendirme gibi faydaları sağlayabilir.

    Aronia meyvesi, yüksek oranda polifenol ve flavonoidler içeren bir meyvedir. Bu maddeler, vücuttaki enflamasyonu azaltarak, kronik rahatsızlıkların (özellikle de kalp rahatsızlıklarının) oluşumunu önleyebilirler. Aronia meyvesinin bu özelliği, kalp sağlığını koruma ve kalp krizi riskini azaltma gibi faydaları sağlayabilir.

    Aronia meyvesi, ayrıca yüksek oranda C vitamini içerir. Bu nedenle, aronia meyvesi, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, C vitamini, kollajen üretimini artırarak, cilt sağlığını koruma ve yaşlanma belirtilerinin geciktirilmesine yardımcı olabilir.

    Aronia meyvesi, aynı zamanda yüksek oranda potasyum, magnezyum, demir ve çinko gibi mineraller içerir. Bu mineraller, vücutta çeşitli işlevleri olan önemli maddelerdir ve bu nedenle, aronia meyvesi, bu minerallerin eksikliği olan kişiler için faydalı olabilir. Örneğin, potasyum, kalp sağlığını koruma ve tansiyonu düzenleme gibi faydaları sağlar. Magnezyum ise, kas ve kemik sağlığını koruma ve stres azaltma gibi faydaları vardır. Demir ise, vücutta oksijen taşınımını sağlar ve anemi riskini azaltır. Çinko ise, vücutta çeşitli enzimlerin çalışmasına yardımcı olur ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

Aronia meyvesi, latince adı olan Aronia melanocarpa olarak bilinir ve fitoterapide çeşitli şekillerde kullanılabilir. Örneğin:

• Aronia meyvesi, taze olarak yendiğinde veya meyve suları formunda içilerek tüketilebilir. Aronia meyvesinin yüksek antioksidan içeriği nedeniyle, bu meyve vücutta oluşan serbest radikallerin etkisini azaltarak vücudun savunma sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir.
• Aronia meyvesi, kurutulmuş haliyle de tüketilebilir. Bu haliyle, çorbalar, kompostolar ve diğer yemeklerde kullanılabilir.
• Aronia meyvesi ayrıca, jellies, marmalade gibi tatlıların yapımında da kullanılabilir.
• Aronia meyvesi, ayrıca aromaterapi yöntemleriyle de kullanılabilir. Bu amaçla, aronia meyvesinin özütü veya yağı kullanılabilir. Aronia meyvesinin aroması, rahatlatıcı ve ferahlatıcı etki yaratabilir.

Aronya meyveleri zengin biyokimyasal içeriğinden dolayı tıbbi bitki aromatik olarak kabul edilmiştir. Klorogenik, neoklorogenik, malik, tartarik, sitrik asit gibi organik asitler yönünden zengindir. pH değeri 3,3-3,8 arasındadır. Mavi yemiş, turna yemişi, kiraz ve vişne ile kıyaslandığında bu meyvelere göre çok yüksek miktarda antosiyanin ve polifenoller içerir. Oldukça yüksek miktarda K, Zn bulunur, bunun yanında Na, Ca, Mg, Fe vitaminlerden A, C, E, K, B1, B2, B6 ve folik asit içerir.

• İyi bir antioksidan kaynağıdır.
• Kan basıncını düşürmeye yardımcıdır.
• Kan şekeri kontrolünü iyileştirmeye yardımcıdır.
• İltihabı azaltır.
• Meyveleri kansere karşı korunmaya yardımcı olur.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Beyin fonksiyonlarını iyileştirir.
• Kalp hastalığı riskini azaltır.
• Yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi önler.
• İltihap önleyici ve kanser önleyici özelliklere sahiptir.

Aronya Hangi Bölgelerde Yetişir?

Konuya ilişkin olarak Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Araştırma müdürü Dr. Yılmaz Boz aşağıdaki bilgileri vermektedir;

“Aronya meyvesinde gelecek var. Çok sıcak olan sahil bölgelerimiz dışında her bölgede yetişebilir. İlk etapta Yalova, Tokat, Edirne ve Malatya’da deneme bahçeleri kurduk. Dört bölgede de birbirine yakın sonuçlar elde ettik. Bu sonuçlardan sonra ticari olarak bu meyvenin geleceği olduğuna karar verdik. Şimdi Tarım ve Orman Bakanlığı il ve ilçe müdürlükleri vasıtasıyla yaygınlaştırma dönemine geçildi. Şu anda Yalova, Edirne, Malatya, Tokat, Konya, Giresun, Trabzon, Amasya ve Manisa’nın da içinde bulunduğu 20 ilde bahçe kurma çalışmaları devam ediyor. Üreticilere tavsiye ediyoruz. Bu meyvenin hem bakımı hem de satımı kolay” Bu bağlamda; aronya meyvesinin giderek daha fazla kişinin mutfağında yer alabileceği açıktır.

Uyarı!

Yukarıda yeralan metin haber ve bilgi amaçlı hazırlanmış olup, hekimin uygulayacağı teşhis ve tedavisinin yerine geçmez. Herhangi bir tedavi sürecine başlamadan önce mutlaka sağlık uzmanının görüş ve onayı alınmalıdır.

Aronia meyvesinin kullanımı sırasında, belirli dozlarda kullanılması gerektiğini unutmayın. Aşırı dozajda aronia meyvesinin tüketimi, mide ve bağırsaklarda yan etkilere neden olabilir. Eğer aronia meyvesinin etkisi hakkında emin değilseniz, doktorunuzdan veya bir herbalistten yardım alabilirsiniz.